Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης, όπως περιγράφεται στο ευρωπαϊκό επενδυτικό σχέδιο «Βιώσιμη Ευρώπη», αποτελεί ένα βασικό εργαλείο που συμπληρώνει τις δράσεις της Ευρώπης της περιόδου 2021-2027, για τη μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία έως το 2050 (Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία).

Η μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία είναι δύσκολο εγχείρημα για όλα τα κράτη μέλη. Είναι όμως ιδιαίτερα δύσκολο για εκείνα τα κράτη μέλη τα οποία εξαρτώνται, ή εξαρτώντο μέχρι πρόσφατα, σε μεγάλο βαθμό από ορυκτά καύσιμα ή βιομηχανικές δραστηριότητες έντασης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, που χρειάζεται να καταργηθούν σταδιακά ή να προσαρμοστούν λόγω της μετάβασης προς μία κλιματικά ουδέτερη οικονομία, και τα οποία δεν διαθέτουν τα οικονομικά μέσα γι’ αυτό τον σκοπό.

Για το λόγο αυτό, στόχος είναι η μετάβαση να γίνει με τρόπο που θα αμβλύνει τις αρνητικές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις, να είναι δίκαιη και να μην επιφέρει αποκλεισμούς. Η διαδικασία της Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΔΑΜ) στην Ελλάδα υλοποιείται μέσω συγκεκριμένων δομών, προγραμμάτων και πηγών χρηματοδότησης.

Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης δημιουργήθηκε το 2021, παρέχει στοχευμένη στήριξη στις περιφέρειες που πλήττονται περισσότερο και αναμένεται να κινητοποιήσει περίπου 55 δισ. ευρώ κατά την περίοδο 2021-2027.

Απαρτίζεται από τους τρείς ακόλουθους διακριτούς πυλώνες χρηματοδότησης:

• Πυλώνας 1. Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (Καν. ΕΕ 1056/2021)
• Πυλώνας 2. Ειδικό καθεστώς στο πλαίσιο του Προγράμματος InvestEU (Καν. ΕΕ 523/2021)
• Πυλώνας 3. Δανειακή διευκόλυνση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων προς τον δημόσιο τομέα 2027 (Καν. ΕΕ 1229/2021)

Με οδηγό το εθνικό Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ ή Master Plan) η Ειδική Υπηρεσία Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΕΥ ΔΑΜ), έχει επιφορτιστεί με τον συντονισμό των εμπλεκόμενων φορέων και την αποτελεσματική αξιοποίηση των προγραμμάτων και των πηγών χρηματοδότησης (ευρωπαϊκών και εθνικών), προς όφελος των περιοχών μετάβασης και εν γένει, της χώρας.

Υποστήριξη για την υλοποίηση της δίκαιης μετάβασης (πυλώνες 2 και 3 ΜΔΜ) 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω της Γενικής Διεύθυνσης Υποστήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (DG for Structural Reform Support, REFORM) κατόπιν σχετικού ελληνικού αιτήματος παρείχε τεχνική υποστήριξη στην Ελλάδα προκειμένου να διευκολυνθεί η εφαρμογή του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης και η ευρύτερη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα.

Το έργο επικεντρώθηκε σε τρεις βασικούς τομείς:

1. Ανάπτυξη δομής διακυβέρνησης για την υλοποίηση παρεμβάσεων του Πυλώνα 3 του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης (ΜΔΜ) στην Ελλάδα,
2. Ενίσχυση των γνώσεων και των δεξιοτήτων των ενδιαφερομένων, συμπεριλαμβανομένης της Ειδικής Υπηρεσίας ΔΑΜ για την εφαρμογή της Δανειακής Διευκόλυνσης του Δημόσιου Τομέα (PSLF) στο πλαίσιο του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης, καθώς και την ανταλλαγή καλών πρακτικών και επιτυχημένων στρατηγικών από άλλες πρωτοβουλίες δίκαιης μετάβασης,
3. Βελτίωση της κατανόησης του «InvestEU Just Transition Scheme» στο πλαίσιο του Πυλώνα 2 και διερεύνηση επιλογών για την Ελλάδα.

 Τα βασικά αποτελέσματα του έργου περιλαμβάνουν:

1. Δημιουργία δομής διακυβέρνησης για την εφαρμογή των παρεμβάσεων του Πυλώνα 3 του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης (ΜΔΜ).
2. Ανάπτυξη ενός διοικητικού συστήματος που καλύπτει ολόκληρο τον κύκλο ζωής ενός επενδυτικού σχεδίου στο πλαίσιο του Πυλώνα 3, το οποίο περιλαμβάνει αλληλεπιδράσεις μεταξύ της Ειδικής Υπηρεσίας ΔΑΜ, των φορέων υλοποίησης έργων και των δικαιούχων.
3. Δημιουργία εργαλείου παρακολούθησης για την παρακολούθηση της προόδου και της υλοποίησης του Πυλώνα 3, το οποίο μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί από τους φορείς υλοποίησης έργων.
4. Βελτιωμένη κατανόηση μεταξύ των δικαιούχων και των ενδιαφερομένων σχετικά με τον Πυλώνα 3, τη «Δανειακή Διευκόλυνση του Δημόσιου Τομέα», το σχήμα διακυβέρνησής του και τις διαδικασίες, καθώς και το ΜΔΜ συνολικά.
5. Αυξημένη ευαισθητοποίηση για επιλέξιμα έργα στο πλαίσιο προγραμμάτων/πρωτοβουλιών απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές.
6. Προβολή των Υπηρεσιών (ΕΥ ΔΑΜ, ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΕ)  μεταξύ των ενδιαφερομένων, των πιθανών υποστηρικτών έργων και των δικαιούχων διαφόρων επιλογών χρηματοδότησης δίκαιης μετάβασης.

Σχετική ανάρτηση και περισσότερα στοιχεία για το έργο :

https://reform-support.ec.europa.eu/what-we-do/green-transition/support-implementation-just-transition_en

Συνδέσεις

https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-green-deal/finance-and-green-deal/just-transition-mechanism_el

https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-green-deal/finance-and-green-deal/just-transition-mechanism/just-transition-funding-sources_el